EKSPONAT MIESIĄCA - SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA

Medal "Sprawiedliwego wśród Narodów Świata" nadany w 1979 r. przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie, przyznany mieszkance Pilzna, Józefie Anieli Rysińskiej ps. "Ziuta", oficerowi "Żegoty" dystryktu krakowskiego za niezłomną, bohaterską postawę w ratowaniu Żydów w czasie okupacji niemieckiej, w latach 1942 - 1945.

Ten piękny eksponat - świadectwo szlachetności i odwagi - podarowany został do zbiorów muzealnych przez rodzinę Skazów. Składamy im serdeczne podziękowania. 

Ocaleni, którym udało się przeżyć Zagładę pragnęli upamiętnić tych, którzy w okresie Zagłady przyszli im z pomocą. W 1953 roku została uchwalona w Izraelu ustawa o pamięci zagłady i bohaterstwa, powstał Instytut pamięci Narodowej – Yad Vashem, którego jednym z podstawowych zadań jest uwiecznienie pamięci ludzi, którzy narażając siebie i swoje rodziny, ocalili wielu Żydów od zagłady podczas II wojny światowej. Yad Vashem czyni to przyznając im tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. W ramach Yad Vashem powołana została specjalna komisja - pod przewodnictwem Sędziego Sądu Najwyższego Izraela – składająca się z działaczy społecznych, do której zadań należy badanie materiałów dotyczących ratowania Żydów i podejmowanie decyzji o przyznaniu medalu i dyplomu honorowego tym, którzy ukrywali lub w jakikolwiek sposób chronili Żydów. Kapituła Instytutu Pamięci Yad Vashem przyznaje tytuł „Sprawiedliwego…” pojedynczym osobom oraz rodzinom spełniającym ścisłe kryteria:

 - uratowany musi być Żydem, a tym, który ocalił mu życie, musi być „Nie–Żyd” [przypadki, gdy Yad Vashem odmawia przyznania medalu, jeśli Żydzi przeszli na inne wyznanie, choć Niemcy nie robili w takich przypadkach żadnych różnic]

 - z uratowaniem życia i pomocą nie mogła się wiązać jakakolwiek rekompensata dla wybawcy

 - pośpieszenie na ratunek musiało wiązać się z jakimś ryzykiem dla życia lub wolności wybawcy

Uprawnieni do składania wniosków o przyznanie tytułu i medalu „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” są tylko uratowani, konieczne jest oświadczenie osoby uratowanej lub ich najbliżsi. Polityką Yad Vashem jest kontynuowanie odznaczeń tak długo jak długo wnoszone są prośby o przyznanie tego tytułu, wsparte mocnymi dowodami , spełniającymi wyznaczone kryteria.

Odznaczeni otrzymują honorowe obywatelstwo Państwa Izrael oraz dyplom wraz z medalem, na którym widnieje imię i nazwisko osoby odznaczonej oraz wspomniana sentencja z Talmudu „Kto ratuje jedno życie ratuje cały świat”. Do niedawna ceremonii wręczenia medalu towarzyszyło zasadzenie w Alei Sprawiedliwych na Wzgórzu Pamięci w Jerozolimie drzewka oliwnego oznaczonego tabliczką z imieniem i nazwiskiem Sprawiedliwego. Aktualnie nazwisko osoby odznaczonej jest wypisywane na Murze Honorowym w Ogrodzie Sprawiedliwych w Yad Vashem. Odznaczenia nadawane są w Izraelu bądź w kraju zamieszkania osoby uhonorowanej, gdzie działają dyplomatyczni przedstawiciele Izraela.